Pamięć (psychologia)

Juśka

Pamięć jest to jedna z funkcji ludzkiego umysłu, przedmiot badań psychologii kognitywnej. Jest to zdolność do przechowywania i odtwarzania informacji o doświadczeniach. Istnieją różne sposoby klasyfikacji pamięci w zależności od czasu jej trwania, charakteru i sposobu przypominania.
Główne etapy tworzenia i przywoływania pamięci, z punktu widzenia przetwarzania informacji to:
• zapamiętywanie
• przechowywanie informacji
• przypominanie
Klasyfikacja ze względu na długość trwania
Podstawowa i ogólnie przyjęta klasyfikacja pamięci jest oparta na długości jej trwania. Wyróżnia się trzy typy pamięci: sensoryczną (ultrakrótką), krótkotrwałą (operacyjną) i długotrwałą.Długość trwania pamięci sensoryczna odpowiada w przybliżeniu czasowi spostrzeżenia bodźca. Część informacji z pamięci sensorycznej przedostaje się do pamięci krótkotrwałej, w której następuje analiza i interpretacja danych. Następnie informacja może być zapisana w pamięci długotrwałej.

Klasyfikacja ze względu na typ informacji
Pamięć długotrwałą można podzielić na świadomą (jawną, deklaratywną) i nieświadomą (ukrytą, proceduralną).
Pamięć świadoma wymaga udziału świadomości w przypominaniu, to znaczy potrzebny jest jakiś świadomy proces kierujący odtwarzaniem informacji. Czasem jest ona nazywana pamięcią jawną, gdyż zawiera informacje, które są przechowywane i odtwarzane w sposób jawny.
Pamięć świadoma można podzielić na pamięć semantyczną, która zawiera fakty niezależne od kontekstu, rodzaj pamięci służący do łączenia w grupy informacji o podobnym charakterze. Pamięć ta w dużej mierze powiązana jest z językiem oraz procesem kojarzenia różnych faktów. Nie ma w niej żadnych reguł co do tego, jak grupowane są poszczególne informacje i ulega ona ciągłemu procesowi nauki. I pamięć epizodyczną, która przechowuje informacje w odniesieniu do innej informacji (np. czas i miejsce jakiegoś wydarzenia). W pamięci semantycznej możliwe jest przechowywanie wiedzy abstrakcyjnej o świecie, takiej jak np. "Paryż jest stolicą Francji". Pamięć epizodyczna z kolei jest używana do przechowywania wspomnień bardziej osobistych, takich jak wrażenia, emocje, a także czas i miejsce. Czasem wyróżnia się jeszcze pamięć autobiograficzną, przechowującą wydarzenia z naszego życia. Pamięć epizodyczna - wraca w podobnej sytuacji lub stanie umysłu, nastroju.
W odróżnieniu od świadomej, pamięć nieświadoma jest oparta na nieświadomym przypominaniu wcześniej wyuczonego wzorca.
Miejscem magzynowania pamięci krótkotrwałej są synapsy.
Najczęstszym zaburzenie pamięci jest amnezja (niepamięć).
• Pamięć długotrwała - lata.
• Pamięć krótkotrwała, robocza, operacyjna - do minut, przy ciągłym odświeżaniu godzin.
• Pamięć natychmiastowa, ikonograficzna, pętla fonologiczna - do kilku sekund.
• Pamięć rozpoznawcza (recognition memory) - już to widziałem, choć nie mogłem sobie przypomnieć.
• Pamięć opisowa (deklaratywna): epizodyczna i semantyczna.
• Pamięć nieopisowa (niedeklaratywna): proceduralna, odruchów warunkowych (gotowości reakcji, dyspozycyjności), habituacja-sentetyzacja (nieasocjacyjna) oraz torowanie (priming).

Najczęstszym zaburzeniem pamięci jest amnezja (niepamięć).amnezja dziecięca
-urazy z wczesnego dzieciństwa mogą mieć wpływ na zachowanie chociaż nie są pamiętane. Kolejność dojrzewania: ciało migdałowate, hipokamp, kora, płaty czołowe. Pamięć wczesnych wydarzeń - niewiarygodna, powstała później.
Amnezja następcza - dotyczy pamięci opisowej, nie naruszają pamięci nieopisowej.
Pamięć zmienia się z upływem lat. Problemy z krótkotrwałą pamięcią na starość wynikają prawdopodobnie z niedotlenienia hipokampa. Żywe wspomnienia - często są całkiem zmienione i nie należy im dowierzać! Syndrom fałszywej pamięci (FMS) - można "zaszczepić" fałszywe wspomnienia w wyniku sugestii. Wiele procesów w USA o praktyki satanistyczne i molestowanie dzieci okazało sie wynikiem sugestii psychoterapeutów, którzy nieświadomie doprowadzili do utworzenia się fałszywych śladów pamięci u swoich pacjentów. Istnieje pewien kompromis pomiędzy dokładnym zapamiętywaniem faktów a zdolnością do ich wykorzystywania i uogólniania. Osoby twórcze mają często słabą pamięć ale dużo skojarzeń. Oglądanie zbyt dużej ilości filmów (zapamiętywanie obrazów wymaga szczególnie dużo zmian w mózgu) kończy się często "rozwodnieniem pamięci", przypominamy sobie pojedyncze sceny i mglisto historię, ale nie sam film.